Composter test & vergelijking

• Belangrijke feiten
• In de compost wordt organisch afval omgezet in bruikbare compost.
• Open composters nemen veel op, maar zijn blootgesteld aan het weer, wat de afbraak kan vertragen.
• Gesloten thermische composteerders zijn ontworpen voor thermische isolatie.
• Afval vergaat veel sneller in thermische composteerders.

Gratis en milieuvriendelijke afvalverwijdering

Zowel de tuin als het huishouden produceren afval dat biologisch afbreekbaar is. Veel tuinbezitters profiteren hiervan door organisch afval op een composthoop te gooien. Ze worden verzameld in een houten rek en men laat ze rotten. Zo wordt waardevolle meststof geproduceerd voor bloem- en groentebedden.

In een klassieke, open composthoop duurt het afbraakproces een goed jaar. Deze vorm van composteren vereist dus geduld en arbeid, die niet iedere tuineigenaar kan opbrengen. Een alternatief voor de conventionele hoop is de gesloten snelle of thermische composteerder van kunststof. Door zijn warmte-isolerende eigenschappen ontbindt het afval erin al na enkele maanden tot compost.

Open of gesloten composter?

Eén ding vooraf: Beide varianten van de composter leveren uiteindelijk hetzelfde product. Een goede compostering is daarvoor wel een voorwaarde. Doorslaggevend bij de keuze zijn vooral de ruimtecondities in je tuin en de wachttijd die je bereid bent te verdragen.

De open composter

Het open frame van hout of plastic is waarschijnlijk de bekendste vorm van composter. Voor voldoende ventilatie worden tussen de houten latten openingen gelaten. De open constructie biedt enkele voordelen. Het is zowel geschikt voor mensen die slechts af en toe iets op de compost doen als voor tuiniers die grote hoeveelheden te composteren hebben. Door het ontwerp kan het afval gemakkelijk met een hooivork worden verschoven. Bij regen kan de open composter worden afgedekt met een dekzeil.

Het principe van de open composthoop heeft zich in de loop der eeuwen bewezen, maar de bouwmethode brengt ook enkele nadelen met zich mee. Hout bijvoorbeeld rot onvermijdelijk mee, zelfs als het speciaal is voorbehandeld. Na vijf tot tien jaar moet de constructie vernieuwd worden. Omdat de activiteit van de micro-organismen in de open composter afhankelijk is van het weer, duurt het meestal iets meer dan een jaar voordat er bruikbare meststof wordt geproduceerd. De micro-organismen zijn verantwoordelijk voor de afbraak van het afval. Tenslotte speelt ook esthetiek voor veel tuinbezitters een rol. Een open composthoop is geen fraai gezicht en kan onaangenaam ruiken. Het is daarom minder geschikt voor kleinere tuinen, omdat de eigenaren onvermijdelijk dicht bij de composter zitten.

De snelle of thermische composteerder

Thermische composters zijn gesloten compostbakken van kunststof met een afsluitbare opening en ventilatiespleten in de wanden. Ze zijn meestal donker gekleurd, zodat ze veel zonnewarmte absorberen. Hoogwaardige modellen hebben ook dikke plastic wanden die geoptimaliseerd zijn voor thermische isolatie. Snelle of thermische composteerders zijn dus ontworpen om binnenin zoveel mogelijk warmte te genereren om het afbraakproces te versnellen. Daarin worden temperaturen tot 70 graden Celsius bereikt. Omdat ze ook op koude dagen warm blijven, kunnen de micro-organismen die het afval recyclen continu werken. Dit betekent dat thermische composteerders bijzonder snel waardevolle meststoffen leveren.

Composters zijn meestal snel op te zetten: vier wanden in elkaar zetten, deksel erop – klaar. Bijzonder opgeruimde tuinbezitters blijft ook de aanblik van een composthoop bespaard, wat niet bij iedereen in de smaak valt. Ook de geur wordt op afstand gehouden door de gesloten constructie. Als compost echter goed gevuld is, ruikt het niet rot. Door het materiaal zijn thermische composters aanzienlijk duurzamer dan open houten constructies.

Waar je op moet letten bij het kopen

Een snelle of thermische composter is ideaal voor een kleinere huistuin. Voor grote tuinen die veel tuinafval produceren is een composthoop waarschijnlijk een betere keuze. Thermische composteerders mogen niet overvol zijn en moeten te allen tijde opnieuw kunnen worden ingedeeld.

Materiaalkeuze – hout, kunststof of metaal?

Sommige materialen komen in bepaalde composter ontwerpen meer voor dan andere. In de meeste gevallen is de klassieke open composter van hout. Omdat thermische composters de warmte zo goed mogelijk moeten opslaan, zijn ze van kunststof. Veel fabrikanten gebruiken klik- en stekkersystemen voor hun composters, zodat de montage snel en zonder gereedschap kan gebeuren. Dit ontwerp is gebruikelijk voor zowel houten als kunststof composteerders. Sommige thermische composteerders in tonvorm hoeven alleen maar opgezet te worden.

Hout is een natuurlijke, hernieuwbare grondstof en past visueel goed in een natuurlijke en rustieke tuin. Indien nodig kunnen houten composters gemakkelijk gerepareerd worden, zelfs door mensen met weinig ambachtelijke vaardigheden. Het nadeel is dat zelfs behandeld hout deelneemt aan het proces van rotten. De constructie verliest daardoor aan stabiliteit en moet vroeg of laat vervangen worden.

Kunststof heeft het voordeel dat het duurzaam is en niet rot. Dit betekent dat plastic composters vele jaren gebruiktkunnen worden. Een ander voordeel is dat ze gemakkelijk te verwisselen zijn. Naast de gesloten thermische composters zijn er ook open modellen van kunststof verkrijgbaar. Als je waarde hecht aan duurzaamheid, koop dan een composter van gerecycled plastic. Maar als de composter zijn tijd heeft gehad, moet hij worden afgevoerd naar een recyclingcentrum.

Metalen composters zien er misschien slim uit, maar ze worden niet aanbevolen. Ze zijn zwaar en kunnen naverloop van tijd gaan roesten. Daarbij laat het materiaal schadelijke stoffen los in de compost.

Capaciteit

Zelfs kleine tuinen produceren grote hoeveelheden snoeihout, bladeren en ander afval. De capaciteit van de composter mag daarom niet te klein zijn voor je tuin. Gangbare inhoudsmaten zijn 400, 600 en 900 liter.

Een composter met een inhoud van 200 tot 300 liter is voldoende voor kleine tuinen en houdt ook het keukenafval van een gezin van drie vast.

Voor middelgrote tot grotere tuinen en een huishouden van vier personen is een composter met een volume van 500 tot 900 liter geschikt.

Zeer grote composters met een capaciteit van meer dan 900 liter zijn ontworpen voor bijzonder uitgestrekte tuinen.

Hak de stekken fijn

Als je veel stekken in je tuin hebt, is het raadzaam om een versnipperaar te kopen. Takken en twijgen moeten worden hakmolens voordat ze worden gecomposteerd. Anders duurt het heel lang voor ze rotten.

Luchtcirculatie

Een belangrijk criterium bij het kiezen van een composter is het type beluchting. Zonder voldoende luchttoevoer rot het organische afval niet alleen heel langzaam, maar kan er ook schimmelvorming optreden. Als de composter begint te rotten, is hij niet meer bruikbaar.

De conventionele open composter heeft grote openingen tussen de latten, die een goede luchtcirculatie mogelijk maken. Bij thermische composteerders daarentegen is het soms niet direct duidelijk hoe de lucht circuleert. Er zijn ventilatiesleuven en gatenin de wanden en deels ook in het deksel. Ventilatie via muurroosters is ook gebruikelijk. In principe is een thermische composter minder doorlaatbaar dan een open composter, omdat het de bedoeling is er een zo hoog mogelijke temperatuur in te creëren. Beide composters moeten direct contact hebben met de grond, zodat de lucht ook van onderaf de inhoud bereikt.

Vullen en verwijderen

Composters worden van bovenaf gevuld. Dit is geen probleem bij de open constructies, want die zijn daar groot genoeg voor. Voor thermische en snelle composteerders moet de laadklep groot genoeg zijn, zodat ze comfortabel gevuld kunnen worden en er geen afval naast valt. Een scharnier is ook nuttig, zodat de composters niet door de wind of door kinderen en dieren geopend kunnen worden.

In open composters wordt de mest gewoon verwijderd met een hooivork of via een klep bij de bodem, afhankelijk van het ontwerp. Deze verwijderingskleppen zijn standaard op thermische composteerders.

Zo slaagt organische bemesting

Composteren is geen wetenschap, maar je moet er ook niet te slordig mee omgaan. Als je de composter goed bereidt en geschikt afval gebruikt, krijg je na enige wachttijd de nuttige, natuurlijke meststof.

Vereisten voor succesvolle compostering

Om de compost te laten slagen moet de composter of de inhoud ervan direct contact hebben met de grond. Zo vinden regenwormen en andere helpers direct hun weg in het organische afval. De composter heeft ook warmte, vocht en zuurstof nodig.

Warmte bevordert de afbraakprocessen in het composter. Hoewel het ook van buitenaf wordt opgenomen, ontstaat de meeste warmte binnenin bij de ontbinding van het afval. Een thermische composter houdt de warmte vast, waardoor de verrotting ook in de winter niet tot stilstand komt.

Er moet altijd een bepaalde hoeveelheid vocht in de composter zitten. Als vuistregel geldt dat de inhoud ongeveer zo nat moet zijn als een uitgeknepen spons. Droog maaisel zal niet vergaan in de composter, omdat de micro-organismen en bodemorganismen alleen werken als er vocht is. Daarom moet soms de gieter gebruikt worden. De composter mag echter ook niet te nat worden, anders gaat het afval rotten. Thermische composteerders hebben het voordeel dat het deksel de inhoud beschermt tegen regen. Daarom moet je bij zware en langdurige regen een open composter afdekken met een dekzeil.

De organismen in het composter hebben immers zuurstof nodig om hun werk te doen. De groeven in de buitenwanden van de composter zorgen voor voldoende beluchting.

Waar moet de composter geplaatst worden?

Ook de locatie is cruciaal voor het succes van de compost – vooral bij een open composter. Om uitdroging of verrotting te voorkomen is een plaats in gedeeltelijke schaduw aan te bevelen. Het is een goed idee om de composter achter het tuinhuisje of een heg te plaatsen. Houd rekening met je buren: De composter moet voldoende afstand hebben tot terrassen en huizen. Zowel gesloten als open composteerders vereisen direct contact met de bodem, zodat bodemorganismen het compostmateriaal kunnen bereiken. Een composter op een verhard oppervlak ziet er misschien netter uit, maar het voorkomt dat micro-organismen de compost via de bodem bereiken.

Afval dat geschikt is voor compostering

In principe is een breed scala aan huis- en tuinafval geschikt voor compostering. Hieronder vallen bijvoorbeeld groente- en fruitresten, eierschalen, sinaasappel- en citroenschillen, koffie- en theefilters, droge bladeren, gras- en struikgewas en houtkrullen. Pas echter op dat je geen beschimmeld afval op de composter legt. Vlees of gekookte restjes zijn ook taboe, want die trekken ratten aan. Pas op dat je niet per ongeluk onkruid composteert dat zich via de wortels verspreidt. Ze ontkiemen in de composter en verspreiden hun zaden in de grond.

Om de composter te vullen

Je hebt veel vrijheid bij het vullen van de composter. Een bont mengsel van verschillende afvalstoffen is bevorderlijk voor het werk van bodem en micro-organismen. Voor een goede opbrengst hoef je maar op een paar basisregels te letten. Vul het onderste deel van de composter met grof materiaal, zodat de lucht gemakkelijk naar boven kan. Meng droog afval met nat en fijn met grof. Voeg zowel koolstofrijke als stikstofrijke goederen aan de composter toe. Deze elementen zijn groeibevorderend en doen het bijzonder goed in de afgewerkte meststof. Groenteafval en grasmaaisel bevatten stikstof, bladeren bevatten koolstof. Snel rottend en modderig afval moet worden opgevuld tot een maximale hoogte van tien centimeter. Strooi er steenmeel of aarde overheen om geurontwikkeling te voorkomen.

Versneller voor je composter

Als de afbraakprocessen in je composter traag op gang komen, kun je helpen met compostversnellers. Deze poeders bestaan meestal uit stikstof, kalium, beendermeel en vooral uit micro-organismen en schimmels die de compostering op gang brengen.

Hoe vaak moet de composter gekeerd worden?

Het mengen van het compostafval wordt “draaien” genoemd. Om rotting te voorkomen moet een open composter minstens eenmaal per jaar gekeerd worden. De meeste tuinbezitters mengen hun composter vaker.

Om een open composthoop te keren heb je een hooivork, een schop en een compostzeefnodig. Het werk moet worden gedaan op een droge dag. De hele inhoud van de composter wordt door de zeef gehaald. Wat door de zeef valt is rijpe composter, de rest van het afval moet nog rijpen.

Verplaatsen is ook nodig bij een thermische composter, hoewel minder vaak. Aanbevolen wordt om de inhoud drie tot vier weken na een nieuwe vulling opnieuw in te delen. Dit is veel gemakkelijker dan met open composter. Open hiervoor de onderste verwijderingsklep en vul het compostmateriaal aan de bovenkant bij. Zo mengt de inhoud zich en wordt deze voldoende geventileerd.

Volwassen compost herkennen

Aan het eind van het composteringsproces staat de afgewerkte meststof. Maar hoe kun je zien dat de compost rijp is? Afgewerkte compost is fijnkruimelig, donkerbruin tot zwart en ruikt naar bosgrond. Als je niet zeker weet of de grond bruikbaar is, kun je de zogenaamde tuinkersproef uitvoeren. Tuinkers is gevoelig voor een hoog gehalte aan voedingsstoffen en geeft dus aan of de compost rijp is. Neem voor de tuinkersproef ter vergelijking verschillende monsters uit de composter, vul ze in bakjes en zaai tuinkers. Je kunt de kiemresultaten al na vier tot vijf dagen vergelijken. Als de planten weelderig groene bladeren en rechte stengels vormen en niet bruin of geel worden, is de compost klaar.