Surroundsysteem test & vergelijking

• Belangrijke feiten
• Surroundsystemen bestaan uit ten minste vijf luidsprekers en een subwoofer en creëren een driedimensionale geluidservaring.
• Bij actieve complete systemen is de versterker geïntegreerd in de subwoofer of in een bij het systeem geleverde speler.
• Passieve systemen zijn afhankelijk van een externe versterker in besturingseenheden zoals AV-receivers. De luidsprekers kunnen vrij gecombineerd worden.
• Alle onderdelen moeten op elkaar afgestemd zijn. Naast geschikte verbindingen zijn het elektrisch vermogen en de impedantie belangrijk.
• Er zijn surroundsystemen die draadloze transmissie via Bluetooth of WLAN garanderen. Netkabels blijven echter noodzakelijk.

Een feest voor de oren

Iedereen heeft zeker minstens één favoriete film die nooit verveelt, zelfs niet na talloze herhaalde kijkbeurten. In de weken dat films in de bioscoop draaien, is het niet alleen de beeldkwaliteit die verrukt, maar ook het geluid. Kijkers genieten van sterke bassen en intense hoge tonen die uit elke hoek van de kamer weerklinken. Het voelt alsof je in de actie zit. Als de film uit het programma verdwijnt, verdwijnt ook de magie.

Thuisbioscoop wordt steeds belangrijker. Vooral in situaties waarin de bioscoop geen optie is, is het populair – en niet alleen onder filmliefhebbers. Als je een televisie van hoge kwaliteit hebt, kan die kleuren, dieptes en contrasten schitterend weergeven, maar de geluidskwaliteit van de geïntegreerde luidsprekers laat veel te wensen over. Het geluid is glansloos, blikkerig en levenloos. Voor een intens, ruimtelijk geluid heb je naast het tv-toestel een surroundsysteem nodig.

Behalve voor home cinema gebruik, kun je surround sound systemen ook gebruiken voor het afspelen van muziek of voor gaming doeleinden. In veel spellen, zoals online shooters als Counterstrike, is het belangrijk om de kleinste geluiden uit verschillende richtingen te kunnen herkennen. Echte surround sound is hiervoor bijzonder geschikt.

Structuur en functie van surroundsystemen

Surroundsystemen zijn meerkanaals geluidssystemen die bestaan uit ten minste vijf luidsprekers voor de hoofdkanalen, een subwoofer voor de lage tonen en een versterker. Een andere term is 5.1 surroundsysteem: De “5” staat voor het aantal luidsprekers en de “1” voor de subwoofer. Als er nog twee luidsprekers worden toegevoegd, is het een 7.1. systeem.

De versterker fungeert als besturingseenheid: Het scheidt de geluidskanalen van elkaar en verdeelt de geluidssporen over de luidsprekers, zodat niet alle geluiden tegelijkertijd uit elke luidspreker te horen zijn. Hij is ontworpen als een aparte AV-receiver of geïntegreerd in de subwoofer. Surroundsystemen met een aparte AV-receiver staan bekend als passieve systemen en stellen gebruikers in staat hun eigen individuele surroundsysteem samen te stellen. Actieve systemen daarentegen zijn complete systemen met een geïntegreerde versterker.

De onderdelen en hun plaatsing

Van de vijf luidsprekers zitten er drie aan de voorkant en twee aan de achterkant. De middenluidsprekerstaat recht voor de televisie en zendt de stemmen uit. De twee voorluidsprekers aan de zijkanten van de middenluidspreker geven het achtergrondgeluid weer.

De twee achtersteluidsprekers worden ook gebruikt om achtergrondgeluiden weer te geven en zijn achter de stoelen geplaatst. Ze zorgen ervoor dat je geluiden naast of achter je waarneemt, bijvoorbeeld de regen, die je dankzij de luidsprekers vooraan al hoort, of een passerend voertuig. Het stuwende geluid verplaatst zich van de achterste naar de voorste luidsprekers om een bewegingsreeks weer te geven.

Tenslotte produceert de subwoofer de krachtige bas die gebruikt wordt voor explosies en dergelijke. Er zijn twee soorten subwoofers: Downfire subs en frontfire systemen. Downfire subwoofers klinken op de vloer, van waaruit de lage frequenties in de kamer worden verdeeld. Hierdoor kunnen fabrikanten brede en platte modellen maken die zelfs onder de bank passen. Frontfire systemen verspreiden het laagfrequente geluid rechtstreeks in de hele kamer, en daarom lijken ze visueel op frontluidsprekers.

Digitaal surround geluid – een alternatief?

Surroundsystemen nemen veel ruimte in beslag. Je moet de luidsprekers immers over de hele kamer verdelen, zodat het geluid echt van alle kanten komt. Dit is echter moeilijk uit te voeren in kleine woonruimtes. Een ruimtebesparende manier om de geluidskwaliteit van de televisie of andere afspeelmedia te verbeteren zijn soundbars die digitaal surround geluid creëren. Het geluid straalt op de muren en wordt teruggekaatst, waardoor het lijkt alsof de geluiden van alle kanten komen. Afhankelijk van het product is de generatie van digitale surround sound meer of minder succesvol. Digitaal surroundgeluid komt niet in de buurt van het echte surroundgeluid van 5.1 of zelfs 9.2 surroundsystemen. Voor gewone consumenten in kleine flats die niet op zoek zijn naar de ultieme bioscoopervaring, kan digitaal surround geluid echter wel een optie zijn.

Wat telt bij het kopen

Om films met beter geluid te bekijken heb je geen professionele geluidsinstallatie van meer dan 1.000 euro nodig: Zelfs het geluid van een eenvoudig surroundsysteem is veel beter dan dat van welke televisie dan ook. Voor audiofielen die streven naar het best mogelijke geluid is geen prijs te hoog.

Actief of passief surroundsysteem?

Actieve surroundsystemen zijn iets goedkoper dan passieve. De versterker wordt geïntegreerd in de subwoofer of in een blu-rayspeler of DVD-speler. De bediening is eenvoudig en alle benodigde aansluitingen zijn al aanwezig. Omdat alle onderdelen deel uitmaken van een systeem, kunnen ze niet zomaar vervangen worden. Je bent afhankelijk van de fabrikant voor passende vervanging als een luidspreker of de subwoofer beschadigd is. Meer luidsprekers toevoegen is ook niet eenvoudig, want dat hangt af van het aantal aansluitingen waarmee de besturingseenheid is uitgerust. Gecoördineerde complete versies kunnen meestal niet verlengd worden.

Met passieve systemen daarentegen kun je luidsprekers naar believen uitwisselen en combineren. Omdat je de AV-receiver apart koopt, heb je keuzevrijheid wat betreft aansluitingen, prestaties en functies. Met het juiste model kun je bijvoorbeeld ook zeven of meer luidsprekers aansluiten. Je moet er alleen voor zorgen dat de luidsprekers, subwoofer en ontvanger compatibel zijn. De vorm en grootte van de luidsprekers beïnvloeden je vermogen om ze in de kamer te plaatsen: Je kunt de producten kiezen die het beste staan en tegelijkertijd visueel bij de kamer passen.

Luidsprekervormen

Je kunt kiezen uit luidsprekers in verschillende vormen en maten. Als je het surroundsysteem in een grote kamer wilt opstellen, kun je gaan voor zeer grote luidsprekers die een navenant krachtig geluid geven. Voor kleine kamers kan het de moeite waard zijn om een systeem met een soundbar te gebruiken.

Het THX-zegel

THX was oorspronkelijk een verzameling normen die ervoor zorgen dat de akoestiek in de opnamestudio en in de bioscoopzaal van dezelfde hoge kwaliteit is. Het doel is de perceptie van het geluid, dus het resultaat. Niet alleen de gebruikte technologie is belangrijk voor de THX certificering, maar ook de kameromstandigheden. Als een bioscoop aan de eisen voldoet, krijgt hij een THX-licentie van THX Ltd.

Met de groeiende populariteit van thuisbioscopen ontstonden er bijpassende THX-zegelsvoor de componenten – ook voor luidsprekers. THX-gecertificeerde luidsprekers leveren zuiver, gedetailleerd geluid omdat ze een zeer lage vervorming hebben, zelfs bij hoog volume. Dankzij de gelijkmatige frequentierespons is de weergave bijzonder nauwkeurig en minder gevoelig voor vervorming. Sets bestaande uit een THX luidspreker en AV-receiver zijn al ideaal op elkaar afgestemd omdat instellingen als de crossover frequentie en het THX referentieniveau al compatibel zijn.

Wie kiest voor THX-gecertificeerde luidsprekers betaalt meestal meer dan voor niet-gecertificeerde modellen, maar is dan wel verzekerd van een hoge geluidskwaliteit. Omdat niet-gecertificeerde modellen niet per se slechter zijn, is het raadzaam het certificaat niet als een verplicht criterium te beschouwen, maar als een richtlijn.

Opties voor signaaloverdracht

Voor het aansluiten van versterkers en luidsprekers heb je in principe twee mogelijkheden voor signaaloverdracht: met of zonder kabels.

Per kabel

Veel surroundsystemen zijn volledig verbonden met kabels. Elke luidspreker moet van stroom worden voorzien en op de regeleenheid of versterker worden aangesloten. De luidsprekers in passieve systemen zijn voorzien van een kabel die tegelijkertijd stroom en signalen doorgeeft.

Bij actieve systemen daarentegen hebben veel luidsprekers hun eigen versterker, zodat er twee kabels nodig zijn. Consumenten sluiten één kabel aan op het lichtnet en de andere kabel op de besturingseenheid: in home cinema systemen bijvoorbeeld AV-receivers. Deze hebben minstens vijf aansluitingen voor de luidsprekers en één aansluiting voor de subwoofer. Ze zorgen voor een constante signaaloverdracht zonder verlies van geluidskwaliteit.

Als een actief systeem bestaat uit luidsprekers met en zonder versterkers, is de kabelgeleiding anders: Je sluit de luidsprekers zonder versterker aan op de versies met versterker en hun tweede kabel op het lichtnet. Een subwoofer met een geïntegreerde versterker waarop je de luidsprekers via een audiokabel aansluit is ook typisch.

Draadloze

Wie kabelwarboel wil verminderen kan kiezen voor draadloze transmissie. Bluetooth modules, die de audiosignalen overbrengen tussen de besturingseenheid en de luidsprekers, worden het meest gebruikt. Sommige systemen zijn ook uitgerust met Wi-Fi. Dit betekent echter niet dat er helemaal geen kabels nodig zijn. Vaak zijn alleen de achterste luidsprekers en soms de subwoofer draadloos op het systeem aangesloten. Dit heeft als voordeel dat je geen kabels door de hele kamer hoeft te leggen. Bij passieve systemen met Bluetooth-speakers kan de voedings- of audiokabel onopvallend op de achtergrond worden gelegd. Actieve systemen met geïntegreerde versterkers verminderen ook merkbaar het aantal kabels, waardoor het gemakkelijker wordt de luidsprekers in de kamer te plaatsen.

Bij de Bluetooth versie wordt het signaal rechtstreeks verzonden tussen de versterker en de luidsprekers. Een stabiele verbinding is gegarandeerd tot een afstand van ongeveer tien meter. Als een WLAN-module in de versterker is geïntegreerd, maakt deze meestal een verbinding tussen de audiobron en de versterker. De verbinding met het WLAN-netwerk thuis maakt het mogelijk om bijvoorbeeld online inhoud af te spelen. Het assortiment strekt zich uit over het hele woongedeelte.

Bij Bluetooth kunnen korte onderbrekingen vaker voorkomen. Bovendien is een verliesvrije overdracht van audiosignalen niet gegarandeerd bij Bluetooth systemen in tegenstelling tot bedrade varianten. Dit komt omdat de audiosignalen worden gecomprimeerd voor draadloze transmissie, waardoor het kwaliteitsverlies minimaal is. Deze zijn echter zo gering dat ze alleen voor getrainde oren hoorbaar zijn.

Voor alles zijn verbinding

Naast de mogelijkheid om de luidsprekers op de versterker aan te sluiten, zijn AV-receivers of andere bedieningsapparaten uitgerust met aansluitingen die dienen voor aansluiting op verschillende audiobronnen. Ze hebben vaak minstens één HDMI-poort waarmee ze op de televisie of spelconsole kunnen worden aangesloten.

Andere aansluitingen voor digitale kabels die je kunt gebruiken om het toestel met de televisie te verbinden zijn optische kabels, ook wel TOSLINK kabels genoemd, en coaxiale kabels of antennekabels. Noch TOSLINK noch coaxiale kabels kunnen echter uitgebreide meerkanaals geluidsformaten doorgeven, zoals Dolby True HD, Dolby ATMOS of het concurrerende DTS-HD-MA geluidsformaat.

Eenvoudig 5.1 surround geluid is al mogelijk met de Dolby Digital en DTS formaten, die beide kabels probleemloos aankunnen. Wil je het beste geluid of wil je het systeem in de toekomst bijwerken van 5.1 naar 7.1 of 9.2, dan is een HDMI kabelmet ultrahoge snelheid een goede keuze.

Bovendien kunnen de apparaten worden uitgerust met USB-poorten of geheugenkaartsleuven. Hiermee kun je audio- of videobestanden van externe opslagmedia afspelen. Ook koptelefoons kunnen vaak op het apparaat worden aangesloten.

Draagvermogen en elektrisch vermogen

Het vermogen van versterkers en luidsprekers wordt aangegeven in watt. De specificatie beschrijft de hoeveelheid elektrisch vermogen die de eenheden maximaal kunnen opnemen, niet de geluidsdruk die de luidsprekers produceren. In huis wordt gemiddeld 50 tot 150 watt per geluidskanaal geleverd. De DevonAVR-X1600H DAB AV-receiver heeft bijvoorbeeld 145 watt per kanaal. Een hoog uitgangsvermogen betekent niet noodzakelijkerwijs een bijzonder goed geluid of een hoog volume: Twee luidsprekers kunnen verschillend luid zijn ondanks hetzelfde wattage. Als consument wordt het moeilijker om te weten hoeveel vermogen nodig is, omdat fabrikanten verschillende vermogenswaarden opgeven. Alle specificaties beschrijven de belastingsgrens van de luidsprekers.

Het maximale vermogen is het wattage dat het systeem slechts enkele milliseconden kan verdragen zonder beschadigd te raken. In productbeschrijvingen wordt het onder meer weergegeven in de vorm van piekvermogen, PMP (peak music power), PMPO (peak music power output) of muziekvermogen.

De RMS-waarde beschrijft het bruikbare vermogen van luidsprekers. Dit is het maximale vermogen dat het apparaat gedurende langere tijd kan leveren zonder schade te veroorzaken of het geluid te vervormen. Het RMS wattage is ook te vinden in de beschrijving van luidsprekers.

Als het een compleet systeem is, zijn de prestaties van de luidsprekers en versterkers al optimaal op elkaar afgestemd. Als je daarentegen een aparte AV-receiver koopt, is het belangrijk dat het RMS-vermogen daarvan ongeveer gelijk is aan het wattage RMS van de luidsprekers. Een te zwakke versterker zal het geluid vervormen en snel oververhit raken. Anderzijds kan te veel versterkervermogen de luidsprekers overbelasten en beschadigen.

Belangrijke karakteristieke waarden

In de productbeschrijving van surroundsystemen wordt de consument geconfronteerd met veel technische termen en karakteristieke waarden. Het geluidsdrukniveau, d.w.z. het geluidsniveau dat de luidspreker produceert, en het frequentiebereik zijn slechts twee van de specificaties.

De frequentiebereiken van de verschillende luidsprekers in een surroundsysteem zijn het bereik van hoge en lage tonen. Deze kunnen op verschillende manieren georiënteerd worden: Middenluidsprekers, die gespecialiseerd zijn om voorgrondgeluiden zoals gesprekken weer te geven, hoeven niet het hele frequentiebereik tussen 20 en 20.000 hertz te bestrijken dat door het menselijk oor kan worden waargenomen. In de Ultima40surround AR5.1 set vanTeufel is het frequentiebereik van de middenluidspreker 90 tot 20.000 hertz, terwijl de twee vloerstaande luidsprekers een bereik van 45 tot 20.000 hertz weergeven.

Een andere waarde die je bij je onderzoek zult tegenkomen is de zogenaamde impedantie, die wordt gegeven in ohm. Dit is de elektrische weerstand van de luidsprekers. De meeste luidsprekers hebben een nominale impedantie van vier of acht ohm, terwijl de meeste versterkers met beide impedanties overweg kunnen. Het is belangrijk dat consumenten de juiste waarde op de versterker instellen: Een vier-ohmige versterker kan de weerstand van een acht-ohmige luidspreker niet overwinnen, terwijl een acht-ohmige versterker op een vier-ohmige luidspreker tot overbelasting en schade kan leiden

Een andere specificatie voor luidsprekers is hun gevoeligheid of de karakteristieke geluidsdruk. Dit verwijst naar de geluidsdruk die wordt bereikt wanneer de luidspreker in werking is op een afstand van één meter en met een vermogen van één watt. De specificatie is in decibel per wattmeter (dB/W/m) en ligt voor de meeste modellen tussen 82 en 89 decibel per wattmeter. Het is belangrijk op te merken dat het stroomverbruik niet lineair toeneemt met een groter volume, maar een toename van ongeveer 10 decibel komt overeen met ongeveer een vertienvoudiging van het stroomverbruik. Voor een volume van 90 decibel, bijvoorbeeld, hebben luidsprekers met een gevoeligheid van 80 decibel tien watt nodig, terwijl die met 90 decibel precies één watt nodig hebben.